Tiếp nối từ loạt tranh "Far In The North", "The Lake" là những công việc gần đây nhất tôi vẽ về bề mặt của các mặt hồ nước ở trước các đình làng Bắc Bộ. Tôi gắng tách chúng ra khỏi yếu tố không gian, thời gian và các đặc điểm nhận dạng so với loạt tranh trước đó .
Hồ nước, hay yếu tố Thuỷ ( Nước ) trong quan niệm kiến trúc cổ ở Việt có mối liên hệ mật thiết với yếu tố Phong Thuỷ . Ví như một cái ao nhỏ, cái hồ, dòng suối hay con sông thường nằm phía trước các công trình, nơi ngôi đình, ngôi chùa đó soi bóng xuống, nương vào đó để mà tồn tại. Và khi thực hiện series này, tôi không chủ định làm rõ cảnh vật, bối cảnh xung quanh , kiến trúc của chúng, mà tôi chỉ vẽ lại các đường nét cấu trúc căn bản dưới dạng kiến trúc thông qua một trục dọc, mà người Việt theo lối gọi cũ thường gọi là trục tung. Các cấu trúc theo phương thẳng đứng trên một trục tung, phía trên đỉnh mỗi kiến trúc ở một ngôi chùa hoặc ngôi đình , tôi mường tượng ra mỗi một mặt bằng của chúng sẽ ra sao để tương thích với từng kiến trúc . Phía dưới, là các kiến trúc ở vị trí trung tâm, tôi chỉ vẽ chúng ở dạng cấu trúc căn bản dưới mỗi góc quan sát khác nhau như ở mặt cắt , mặt chính diện , mặt ngang ...
Dưới kiến trúc này , tôi thể hiện mỗi một hồ nước khác nhau giống như yếu Phong thuỷ đã nói ở trên nơi ngôi chùa in bóng trong mỗi tiết trời và cảnh sắc . Điều đó khiến tôi hấp dẫn hơn khi quan sát mặt hồ và các yếu tố xung quanh nó ở trong từng sắc thái khác nhau và trong sự dịch chuyển của tiết trời và cảnh vật.
Khi ta đặt mình vào mỗi cảnh vật, điều gì sẽ là trọng tâm trong quan sát của ta. Ở trong Trời - Đất ta sẽ thấy là Trời - Đất, trong cảnh sắc sẽ là cảnh sắc và trong mặt hồ chỉ thấy mặt hồ. Mọi thứ trong tâm trí ta, trong khi quan sát của ta đối với ngoại vật vẫn chỉ là thuộc về ngoại vật, thì ngay lúc đó ngoài những gì thuộc về nhận biết của ta, mọi thứ tồn tại không hẳn là như vậy. Ta sẽ thấy có Không trong mọi thứ và mọi thứ đều có Không. Nó như một dạng công án cho câu hỏi của mỗi cá nhân khi đặt bản thân mình vào trong tự nhiên để nhận biết chúng.
Khởi đầu với series "Vietnam Landscape" cho đến "Far In The North" và bây giờ là "The Lake" với tôi như một qúa trình quan sát từ có tới không. Từ một vật thể tiêu biểu tới vai trò cấu trúc của một đô thị, cho đến nơi gửi gắm tín ngưỡng và tôn giáo như ngôi đình hoặc ngôi chùa . Và rồi điểm cuối là trong sự hư vô của mặt hồ nước , mọi thứ như trong một hành trình trở về không, về sự tận cùng của tự nhiên và vật thể.
Trên mặt hồ nước tôi thấy khói sóng, gió thổi, sương mù, ẩm ướt , nỗi hoang vu và sự tận cùng trong mỗi tĩnh lặng của đêm tối. Cảm giác ở thực tại mà ta thấy có lẽ quan trọng hơn những gì mà ta được biết về chúng. Đó như là một hành trình tiến về phía không. Đó có thể là điểm kết thúc mà cũng có thể ở ngay tại đó , sẽ là điểm bắt đầu mà tôi mong muốn thấy được ở trong mỗi một trạng thái cân bằng giữa tự nhiên, con người và cảnh vật.
Vậy thì trọng tâm là thứ nằm trong ta, ta đã thấy được nó như thế nào sau tất thảy mọi điều tường chừng là vô nghĩa...

Hà Nội, 24/06/2015

Hà Mạnh Thắng